اکوکاردیوگرافی چیست؟ و چه کاربردی دارد؟

اکوکاردیوگرافی به عنوان سونوگرافی قلب یا اکوی قلب است وعنوانی است که خیلی از افراد با آن آشناییت دارند در واقع دستگاه اکوکاردیوگرافی از طریق امواج صوتی مقاطع مختلف بدن را می توانیم مشاهده کنیم و در مورد عملکرد قلب ، پمپاژ قلب ، دریچه های قلب می توانیم اطلاعات جامعی را به دست آوریم که خیلی وقت ها می تواند در تشخیص ها بسیار به ما کمک کند.

اکو قلب چرا انجام می‌شود؟

اکو قلب یا اکوکاردیوگرام (اکو قلب به انگلیسی echocardiography) از امواج اولتراسوند برای بررسی ساختار و عملکرد قلب استفاده می‌کند. به این آزمایش سونوگرافی تشخیصی قلب هم گفته می‌شود. آزمایش اکوی قلب این اطلاعات را در اختیار متخصص قلب و عروق قرار می‌دهد:

• اندازه و شکل قلب
• اندازه، ضخامت و حرکات دیواره های قلب
• قدرت پمپاژ قلب
• ساختار و عملکرد دریچه‌های قلب (نارسایی دریچه)
• نشت دریچه‌های قلب
• تنگی دریچه‌های قلب
• وجود تومور یا رشد عفونی در اطراف دریچه‌های قلب
• وضعیت پوشش بیرونی قلب (پریکارد)
• وضعیت عروق اصلی ورودی و خروجی قلب
• وجود لخته در حفره‌های قلب
• وجود سوراخ در دیواره حفره‌های قلب.

انواع اکو قلب

اکوی قلب انواع مختلفی دارد. در ادامه با انواع اکو قلب آشنا می‌شوید:

۱. اکوکاردیوگرافی قفسه گذر یا ترانس توراسیک (Transthoracic Echocardiography):

این یک اکوی استاندارد است. این آزمایش بدون درد و مشابه اشعه‌ی ایکس است، اما در آن از هیچ اشعه‌ای استفاده نمی‌شود. امواج سونوگرافی از قلب خارج می‌شوند تا تصاویر و صداهایی را ایجاد کنند. این تصاویر به متخصص قلب و عروق کمک می‌کنند تا درباره‌ی سلامت قلبتان تصمیم‌گیری کند.

۲. اکوکاردیوگرافی از راه مری (Transesophageal) :

در این روش دستگاهی به نام ترانسدیوسر از طریق گلو وارد مری می‌شود (لوله بلع که دهان را به معده متصل می‌کند). ازآنجایی‌که مری نزدیک قلب است، این روش می‌تواند تصاویر واضح‌تری از قلب تهیه کند.

۳. تست استرس اکو با ورزش:

تست ورزش اکو زمانی انجام می‌شود که شما روی تردمیل یا دوچرخه ثابت در حال ورزش و تمرین هستید. در واقع این تست ترکیبی از تست ورزش و اکو قلب است. این آزمایش می‌تواند حرکت دیواره‌های قلب و عملکرد پمپاژ قلب در هنگام استرس را نشان دهد. این آزمایش همچنین می‌تواند نبود جریان خون را نشان دهد که در اکثر آزمایش‌های قلب قابل‌مشاهده نیست. اکو درست قبل و بعد از ورزش انجام می‌شود.

۴. تست استرس اکو با دارو (دوبوتامین یا آدنوزین):

این نوع دیگری از تست استرس اکو است. در این روش، به‌جای ورزش‌کردن برای افزایش تپش قلب، دارویی به شما داده می‌شود که قلب را تحریک می‌کند و باعث می‌شود مغز “فکر کند” که بدن در حال ورزش است. این آزمایش زمانی استفاده می‌شود که نمی‌توانید از تردمیل یا دوچرخه ثابت استفاده کنید. این آزمایش نشان می‌دهد که قلبتان تا چه حد تحمل فعالیت را دارد.

همچنین می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری شریان کرونری را نشان دهد، انسداد قابل‌توجه در شریان‌ها را تشخیص دهد و میزان مؤثر بودن برنامه‌ی درمان قلب را مشخص کند.

۵. اکوکاردیوگرافی داپلر

هنگامی که امواج صوتی به سلول‌های خونی که در حال حرکت در قلب و رگ‌های خونی هستند برخورد می‌کنند، شیب آن‌ها تغییر می‌کند. این تغییرات (سیگنال‌های داپلر) در اندازه‌گیری سرعت و جهت جریان خون در قلب به پزشک کمک می‌کنند.

تکنیک‌های داپلر معمولاً در اکوکاردیوگرافی قفسه گذر و اکوکاردیوگرافی از راه مری استفاده می‌شوند. از تکنیک‌های داپلر همچنین می‌توان برای بررسی مشکلات جریان خون و فشارخون در عروق قلب هم استفاده کرد. مشکلاتی که ممکن است سونوگرافی سنتی قادر به تشخیص آن‌ها نباشد.

جریان خون به صورت رنگ‌آمیزی‌شده، روی مانیتور نمایش داده می‌شود تا به پزشک در تشخیص هرگونه مشکلی کمک کند.

۶. اکو قلب دوبعدی

اکوکاردیوگرافی دوبعدی رایج‌ترین نوع اکوکاردیوگرافی مورد استفاده است. این اکو به همراه کنتراست، داپلر و سایر روش‌های اکوکاردیوگرافی، اطلاعات بیشتر در مورد ساختار و عملکرد قلب فراهم می‌کنند.

۷. اکوکاردیوگرافی با کنتراست

اکوکاردیوگرافی با کنتراست یک اکوکاردیوگرام دو بعدی است و در حالی انجام می‌شود که محلول سالین (یا یک عامل کنتراست سونوگرافی دیگر) به‌سرعت به گردش خون قلب تزریق می‌شود. سالین باعث ایجاد میکرو حباب می‌شود که توده‌هایی را در حفره‌های راست قلب ایجاد می‌کنند و اگر نقص جداری وجود داشته باشد، در سمت چپ قلب ظاهر می‌شوند.

معمولاً این میکرو حباب‌ها از بستر مویرگی ریه عبور نمی‌کنند. بااین‌حال، یک عامل (میکرو حباب‌های آلبومین پرانرژی)، می‌تواند این کار را انجام دهد و بعد از تزریق درون وریدی وارد ساختار سمت چپ قلب می‌شود؛ بنابراین می‌تواند برای نشان‌دادن حفره‌های قلب (خصوصاً بطن چپ) استفاده شود.

۸. اکو قلب داپلر طیفی

اکوکاردیوگرافی داپلر طیفی می‌تواند سرعت، جهت و نوع جریان خون را ثبت کند. این تکنیک برای تشخیص جریان خون غیرطبیعی (برای مثال به دلیل نارسایی) یا سرعت (برای مثال به دلیل جراحت‌های تنگی مجرا) مفید است. اکوکاردیوگرافی داپلر طیفی اطلاعات مکانی در مورد اندازه یا شکل قلب یا ساختارهای آن ارائه نمی‌دهد.

۹. اکوکاردیوگرافی داپلر رنگی

اکوکاردیوگرافی داپلر رنگی، ترکیبی از اکوکاردیوگرافی دو بعدی و داپلر طیفی است که اطلاعاتی در مورد اندازه و شکل قلب و ساختارهای آن و همچنین سرعت و جهت جریان خون در اطراف دریچه‌ها و مجاری خروجی فراهم می‌کند. در این روش، از رنگ برای کدگذاری اطلاعات جریان خون استفاده می‌شود. به‌طورکلی، رنگ قرمز نزدیک به ترانسدیوسر و رنگ آبی دورتر از آن است.

تصویربرداری داپلر بافت از تکنیک‌های داپلر برای اندازه‌گیری سرعت انقباض بافت میوکارد (در مقایسه با جریان خون) استفاده می‌کند. حرکت بافت میوکارد را می‌توان با اکوکاردیوگرافی ردیابی نقطه‌ای هم ارزیابی کرد که از الگوریتم‌هایی برای ردیابی نقطه‌های اکو میوکارد (بازتاب اختصاصی از میوکارد در طی سونوگرافی) از یک فریم به فریم دیگر استفاده می‌کند.

تصویربرداری کرنشی (Strain imaging) از این داده‌ها برای محاسبه‌ی کشش میوکارد (درصد تغییر طول بین حالت انقباض و استراحت) و نرخ کشش میوکارد (نرخ تغییر طول) استفاده می‌کند. اندازه‌گیری کشش و نرخ کشش می‌تواند به ارزیابی عملکرد سیستولیک و دیاستولیک و شناسایی ایسکمی در طول آزمایش استرس کمک کند.

۱۰. اکو قلب سه‌بعدی

اکوکاردیوگرافی سه‌بعدی قلب به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترانسدیوسرهای خاص می‌توانند تصاویر سه بعدی و واقعی از ساختارهای قلب ایجاد کنند. اکوکاردیوگرافی سه بعدی خصوصا در ارزیابی دریچه‌ی میترال برای اصلاح با جراحی مفید است. این تکنیک همچنان در حال تکامل است.